Hẳn các bạn không xa lạ gì với Minesweeper, một trong những trò chơi gắn liền với hệ điều hành Windows (người Việt mình thường gọi là trò Dò mìn hay Gỡ mìn). Do vậy tôi nghĩ không cần thiết giới thiệu lại cách chơi. Trong bài viết này tôi muốn giới thiệu đến các bạn chương trình VB6 "cover" lại trò Minesweeper. Tổ chức dữ liệu Gọi số hàng và số cột lần lượt là Rows và Cols. Chúng ta sẽ dùng các mảng hai chiều kích thước Rows x Cols để đại diện cho các ô vuông. Mỗi phần tử của mảng sẽ tượng trưng cho một ô ở vị trí tương ứng.

Ta tạo một mảng Field (Rows x Cols), kiểu dữ liệu là Integer. Phần tử Field(Row, Col) của mảng Field đại diện cho ô (Row, Col). Giá trị của phần tử này ở trong khoảng 0-8 cho biết số ô xung quanh có chứa mìn (một ô có tối đa 8 ô khác bao quanh). Riêng giá trị 9 chỉ ra là ô này có chứa mìn.

Ta cần một mảng Flag (Rows x Cols), kiểu dữ liệu Integer, để cho biết trạng thái đánh dấu của một ô. Một phần tử của mảng Flag sẽ mang giá trị 0 nếu ô tương ứng chưa được đánh dấu, 1 nếu đánh dấu bằng cờ, và 2 nếu đánh dấu bằng dấu "?".

Ta cần một mảng Checked (Rows x Cols), kiểu dữ liệu Boolean, để cho biết một ô đã lật hay chưa. Một phần tử của mảng Checked sẽ mang giá trị True nếu ô tương ứng đã được lật, và mang giá trị False nếu chưa được lật.

Thủ tục thực hiện

Bạn tạo một dự án (project) mới thuộc loại Standard exe. Bạn chỉ cần thêm vào Form một PictureBox tên là picField để làm vùng chơi. Mọi hoạt động của trò chơi như hiển thị các ô, cờ, mìn… hay nhận các sự kiện nhấn chuột khi chơi đều ở trên PicturexBox này. Sau đây là phần mã (code) chương trình.

1. Khai báo

Option Explicit Const Rows = 10 ‘Số hàng
Const Cols = 10 ‘Số cột
Const Mines = 20 ‘Số mìn
Const CellWidth=30 ‘Chiều rộng của một ô tính theo Pixel. Thuộc tính ScaleMode của picField là 3 – Pixel
Dim Field(1 To Rows, 1 To Cols) As Integer
Dim Flag(1 To Rows, 1 To Cols) As Integer
Dim Checked(1 To Rows, 1 To Cols) As Boolean

2. Các thủ tục (Sub)

* Thủ tục vẽ các ô nổi (chưa lật) và ô chìm (đã lật) để người chơi biết ô nào đã được lật rồi.

* Thủ tục DrawNumber(Row As Integer, Col As Integer): Khi ô (Row, Col) được lật, nếu ô này không chứa mìn thì sẽ thông báo cho người chơi số ô xung quanh có chứa mìn. Thủ tục DrawNumber làm việc đó bằng cách hiển thị giá trị của Field(Row, Col).

* Thủ tục DrawFlag(Row as Integer, Col as Integer): Khi người chơi nhấn chuột phải trên ô (Row, Col), ta dùng thủ tục này vẽ ra trên ô đó hình cờ nếu Flag(Row, Col)=1, hay hình "?" nếu Flag(Row, Col)=2, và xóa đi hình "?" nếu Flag(Row, Col)=0.

* Thủ tục Mark(Row As Integer, Col As Integer): Thủ tục này dùng xử lý sự kiện người chơi nhấn chuột phải lên ô (Row, Col). Phần tử Flag(Row, Col) của mảng Flag sẽ cho biết trạng thái của ô (Row, Col). Bạn phải thay đổi giá trị của Flag(Row, Col) mỗi khi người chơi nhấn chuột phải lên ô (Row, Col). Nếu giá trị của Flag(Row, Col) đang là 0 thì sẽ thành 1, đang là 1 sẽ thành 2, đang là 2 sẽ thành 0. Sau đó bạn gọi thủ tục DrawFlag(Row, Col) để vẽ các ký hiệu.

* Thủ tục CountMines(Row As Integer, Col As Integer): Thủ tục này gán giá trị cho phần tử Field(Row, Col). Giá trị này chính là số ô có mìn trong số các ô chung quanh ô (Row, Col).

Ta lần lượt kiểm các ô xung quanh ô (Row, Col), gặp một ô có mìn ta sẽ tăng giá trị Field(Row, Col) lên 1. Lưu ý là một ô bình thường sẽ có 8 ô bao quanh, nhưng các ô ở góc và cạnh sẽ có ít hơn 8 ô bao quanh.

* Thủ tục SetMines(): Thủ tục này sẽ được gọi khi người chơi bắt đầu một game mới (chọn New Game). Nó sẽ thiết lập giá trị mặc định cho các mảng lúc bắt đầu một game mới, sau đó tiến hành đặt mìn ngẫu nhiên và đếm số mìn xung quanh mỗi ô.

* Hàm Inside(X As Single, Y As Single, x1 As Integer, x2 As Integer, y1 As Integer, y2 As Integer): Hàm này trả về giá trị True nếu X nằm giữa x1 và x2, Y nằm giữa y1 và y2. Nói cách khác, Inside có giá trị True nếu điểm (X,Y) nằm trong hình chữ nhật có góc trên trái (x1,y1) và góc dưới phải (x2,y2). Nếu điểm (X,Y) nằm ngoài hình chữ nhật này, Inside có giá trị False.

* Thủ tục Solve(Row As Integer, Col As Integer): Trong Minesweeper, khi bạn lật một ô, sẽ có 3 trường hợp xảy ra.

– Trường hợp 1: Nếu ô bạn lật có mìn thì… game over 9.

– Trường hợp 2: Nếu ô bạn lật không có mìn và ít nhất một trong các ô xung quanh có mìn thì bạn sẽ được thông báo số ô xung quanh có chứa mìn.

– Trường hợp 3: Nếu ô bạn lật không có mìn và các ô xung quanh cũng không có mìn thì các ô đó đều được tự động lật, và chính các ô này khi được lật lại áp dụng trường hợp 2 và trường hợp 3.

Thủ tục Solve xử lý các vấn đề khi người chơi lật một ô. Trong quá trình xử lý này, thủ tục Solve có thể lại được dùng để xử lý tiếp tục (lật một ô khác trong trường hợp 3). Như vậy, ta thấy thủ tục Solve gọi chính nó. Điều này được gọi là đệ quy. Ta sẽ dùng thuật giải đệ quy trong thủ tục Solve.

Private Sub Solve(Row As Integer, Col As Integer)
Dim xx(1 To 8) As Integer
Dim yy(1 To 8) As Integer
Dim k As Integer
xx(1) = -1: yy(1) = -1 ‘Ô trên trái ô (Row, Col)
xx(2) = 0: yy(2) = -1 ‘Ô ngay trên ô (Row, Col)
xx(3) = 1: yy(3) = -1 ‘Ô trên phải ô (Row, Col)
xx(4) = -1: yy(4) = 0 ‘Ô bên trái ô (Row, Col)
xx(5) = 1: yy(5) = 0 ‘Ô bên phải ô (Row, Col)
xx(6) = -1: yy(6) = 1 ‘Ô dưới trái ô (Row, Col)
xx(7) = 0: yy(7) = 1 ‘Ô ngay dưới ô (Row, Col)
xx(8) = 1: yy(8) = 1 ‘Ô dưới phải ô (Row, Col)
Checked(Row, Col) = True

‘Bạn đặt thủ tục vẽ ô lật ở vị trí này để cho biết ô (Row, Col) đã được lật. Khi ta gọi thủ tục Solve, có một số ô không có mìn sẽ được thủ tục Solve tự động lật lên (chứ không do người chơi lật), và do đó ta phải để thủ tục vẽ ô lật cũng như dòng Checked(Row, Col) = True ở trong thủ tục Solve để đánh dấu và vẽ ra các ô đã lật này.

If Field(Row, Col) = 0 Then

‘Vì các ô chung quanh ô (Row, Col) đều không có mìn nên ta lật hết các ô này

For k = 1 To 8 Step 1
If (Row + yy(k) > 0) And (Row + yy(k) <= Rows) And (Col + xx(k) > 0) And (Col + xx(k) <= Cols) Then

‘Dòng lệnh if này để loại trừ các ô không tồn tại trong số các ô chung quanh đối với các ô ở góc và ở cạnh

If Checked(Row + yy(k), Col + xx(k)) = False And Flag(Row + yy(k), Col + xx(k)) <> 1 Then

‘Nếu ô xung quanh ô (Row, Col) chưa được lật, không có đánh dấu cờ thì lật tiếp ô này bằng chính thủ tục Solve (thuật giải đệ quy)

Solve Row + yy(k), Col + xx(k)
End If
End If
Next k
Else ‘Else của dòng lệnh If Field(Row, Col) = 0
DrawNumber Row, Col ‘Thông báo số ô có mìn xung quanh ô (Row, Col)
End If
End Sub

* Hàm Finish(): Hàm này cho kết quả True nếu người chơi đã gỡ hết mìn, và False nếu chưa gỡ hết mìn. Người chơi được coi là chiến thắng khi mọi ô không có mìn đều đã được lật.

* Thủ tục ShowWin(): Thủ tục này được gọi khi người chơi chiến thắng. Xin nhắc lại, người chơi được coi là chiến thắng khi mọi ô không có mìn đều đã được lật. Do vậy, nhiệm vụ của thủ tục ShowWin() là kiểm tra trong số những ô chưa lật (đều là những ô có mìn vì những ô không có mìn đều đã được lật), ô nào chưa được đánh dấu cờ thì sẽ đánh dấu.

* Thủ tục ShowLose(Row As Integer, Col As Integer): Thủ tục này được gọi khi người chơi "đạp mìn" và "chết", có 2 nhiệm vụ:

– Vẽ ra các quả mìn ở những ô có mìn mà chưa được đánh dấu cờ (mìn nổ). Riêng ô mìn mà người chơi đạp phải sẽ được tô màu đỏ. (Row, Col) là tọa độ của ô mìn này.

– Xem những ô nào không có mìn nhưng lại được đánh dấu cờ thì vẽ ký hiệu cho biết đánh dấu đó là sai.

* Thủ tục picField_MouseDown(Button As Integer, Shift As Integer, X As Single, Y As Single): Thủ tục này xử lý sự kiện (event) người chơi nhấp chuột lên PictureBox picField. Tùy theo người chơi nhấp chuột phải hay chuột trái mà ta có cách xử lý tương ứng.

Private Sub picField_MouseDown(Button As Integer, Shift As Integer, X As Single, Y As Single)
Dim Row As Integer, Col As Integer
Dim i As Integer, j As Integer

‘Xác định người chơi nhấn vào ô nào

Row = 0
Col = 0
For i = 1 To Rows
For j = 1 To Cols
If Inside(X, Y, (j – 1) * CellWidth, j * CellWidth, (i – 1) * CellWidth, i * CellWidth) Then
Row = i
Col = j
Exit For
End If
Next j
Next i
If Row <> 0 And Col <> 0 Then
If Button = 1 Then ‘Nhấn chuột trái
If Checked(Row, Col) = False And Flag(Row, Col) <> 1 Then ‘Nếu ô người chơi nhấn chuột để lật chưa được lật (Checked(Row, Col) = False ) và không có đánh dấu cờ (Flag(Row, Col) <> 1) thì ô đó mới được lật
If Field(Row, Col) <> 9 Then ‘May quá, lật ô này không có mìn!
Solve Row, Col
Else ‘Đạp mìn rồi !!!
ShowLose Row, Col ‘Lúc này người chơi đã bị "chết" do đạp mìn, kết thúc trò chơi.
Exit Sub
End If
End If
End If
If Button = 2 Then ‘Nhấn chuột phải
If Not (Checked(Row, Col)) Then Mark Row, Col
End If
End If
If Finish = True Then ShowWin ‘Xét xem sau khi người chơi nhấn chuột thì đã hoàn thành trò chơi chưa, nếu hoàn thành rồi thì kết thúc trò chơi.

End Sub

Như vậy là các bạn đã hoàn thành các bước chính để lập trình trò chơi Minesweeper

Nâng cấp Minesweeper

Bạn có muốn "lên đời" trò chơi Minesweeper của mình, làm cho nó khác biệt, đẹp hơn và hay hơn phiên bản của Microsoft không? Tôi xin đưa ra một số gợi ý sau:

– Thêm vào âm thanh và hình ảnh.
– Dùng một ảnh làm nền. Khi một ô không có mìn được lật sẽ hiện ra một phần của bức ảnh, khi người chơi thắng sẽ hiện ra toàn bộ bức ảnh đó. Người chơi cũng có thể nhập thêm hình ảnh mới vào.

– Lật ô nhanh: Xét ô (Row, Col) đã được lật. Nếu số ô đánh dấu bằng cờ xung quanh ô (Row, Col) bằng số ô có mìn trong số các ô quanh ô này, người chơi có thể cho lật nhanh các ô còn lại bằng cách ấn chuột trái vào ô (Row, Col) đã lật và khi đó, các ô chưa lật quanh nó sẽ được lật.

– Đánh dấu nhanh: Tương tự như lật ô nhanh, nếu số ô chưa lật xung quanh ô (Row, Col) bằng số ô có mìn quanh nó, ta có thể đánh dấu nhanh bằng cách nhấn chuột phải vào ô (Row, Col) đã lật.

Hy vọng bài viết này có thể giúp các bạn tự lập trình trò chơi "Dò mìn" với những sáng tạo mới.

Chúc thành công!